بررسی رابطه‌ی عملکرد خانواده و ویژگی‌های شخصیتی با آمادگی اعتیاد

نویسندگان

1 استادیار گروه مشاوره دانشگاه شهید چمران اهواز

2 کارشناس مشاوره دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

سوء مصرف و اعتیاد به مواد مخدر یکی از مهم­ترین مشکلات زیستی، روانی و اجتماعی است که همه جوامع به نوعی با آن دست به گریبانند. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه‌ی ساده و چندگانه‌ی عملکرد خانواده و ویژگی‌های شخصیتی (روان‌رنجوری، برونگرایی، بازبودن، توافق و وجدانی‌بودن) با آمادگی برای اعتیاد در دانش­آموزان پایه­ی اول متوسطه­ی شهر رامشیر بود. آزمودنی‌ها در این پژوهش 218 نفر بودند که به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب و پرسشنامه‌های آمادگی اعتیاد (IAP)، ابزار سنجش خانواده(FAD) و پرسشنامه‌ی شخصیتی نئو(Neo-FFI) پاسخ دادند. برای تحلیل داده‌ها علاوه بر روش‌های توصیفی (میانگین و انحراف معیار) از ضریب همبستگی ساده و رگرسیون چندمرحله‌ای برای آزمودن فرضیه‌ها استفاده شد. نتایج نشان داد که بین عملکرد خانواده با آمادگی اعتیاد رابطه منفی وجود دارد. عامل شخصیتی روان رنجوری با آمادگی اعتیاد رابطه‌ی مثبت دارد. عوامل شخصیتی (برونگرایی، بازبودن، توافق و وجدانی‌بودن) و آمادگی اعتیاد رابطه‌ی منفی دارند. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیرهای عملکرد خانواده و ویژگی­های شخصیتی روان­رنجوری و توافق پیش­بین­های معنی­داری برای آمادگی اعتیاد هستند. بر این اساس می­توان نتیجه گرفت که عملکرد خانواده و ویژگی­های شخصیتی در آمادگی به اعتیاد نقش دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Relationship Between Family Function and Personality Characteristics with Addiction Potential

نویسندگان [English]

  • Abbas Amanelahi 1
  • Khaled Aslani 1
  • Naser Mazeri Ebrahimi 2
  • Fatemeh Darkhor 2
1
2
چکیده [English]

Substance abuse and addiction are among the most important biological, psychological and social issues that affect all societies. This study was designed to investigate the simple and multiple relationships between family function and personality characteristics (neuroticism, extraversion, openness, conscientiousness and agreeableness) with addiction potential among the male high school first graders in Ramshir. The sample consisted of 218 students selected through simple random sampling. For data collection the Family Assessment Device (FAD), the Neo Five Factor Inventory (Neo-FFI) and the Iranian Addiction Potential (IDP) were used. Data analysis showed that there was a negative relationship between family function and addiction potential. Also, there was a positive corrolation between neuroticism and addiction potential. The extraversion, openness, conscientiousness and agreeableness factors had a significantly positive relationship with addiction potential. The results of multiple regression showed that family function, neruticism and agreeableness were significant predictors of addiction potential. It is concluded that addiction potential is influenced by family function and personality characteristics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • family function. personality characteristics
  • addiction potential
آقابخشی، حبیب (1379). اعتیاد و آسیب شناسی خانواده. تهران انتشارات دانش آفرین.
امان­الهی، عباس (1384). بررسی رابطه‌ی ویژگی‌های شخصیتی و عوامل فردی‌‌ـ‌‌ خانوادگی با رضایت زناشویی در کارکنان اداره‌های دولتی شهر اهواز. پایان­نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده. دانشگاه شهید چمران اهواز.
امان­الهی، عباس؛ عطاری، یوسفعلی و خجسته­مهر، رضا (1388). بررسی رابطه ی عملکرد خانواده و جو روانی–اجتماعی کلاس با ناسازگاری در بین دانش آموزان سال اول دبیرستان شهر اهواز. مجله تازه­ها و پژوهش­های مشاوره. شماره 8. صص 82-61.
حسینی، علی اصغر (1386). پژوهشی نو در مواد مخدر و اعتیاد. تهران انتشارات امیر کبیر.
گلپرور، محسن؛ مولوی، حسین. (1380). مقایسه­ی ویژگی­ های روانی و روابط زناشویی معتادان و غیر معتادان با همسران آنها. فصلنامه­یدانشوپژوهش. شماره7.صص 20-1.
یحیی زاده، حسین (1388). تاثیر عوامل خانوادگی بر گرایش افراد به سوءمصرف مواد مخدر. فصلنامه­یپژوهشاجتماعی،شماره5، صص. 123- 142
نجاریان، فاطمه (1374). عوامل مؤثر بر کارآیی خانواده. بررسی روان­سنجی مقیاس سنجش خانواده (FAD-I). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن.
گروسی، میرتقی (1380). رویکردی نوین در ارزیابی شخصیت. تبریز: نشر جامعه پژوه و دانیال.
سیفی گندمانی، محمدیاسین؛ صفاری نیا، مجید؛ کلانتری میبدی، سارا (1392) سنخ­شناسی فرزندپروری خانواده (ترکیب سبک فرزند پروری پدر و مادر) و تاثیر آن بر گرایش به مواد مخدر در نوجوانان پسر. فصلنامه اعتیاد پژوهی. شماره 25. صص 24-11.
 
Adlaf, E. M., & Ivis, F. J. (1996) Structure and relations: the influence of familial factors on adolescent substance use and delinquency. Journal of Child and Adolescent Substance Abuse, 5, 1–19.
Agha, S.; Zia, H, & Irfan, S (2008). Psychological problems and family functioning as risk factors in addiction. Journal of Ayub Medical College Abbottabad, 20 (3), 88-91.
Aquilino, W. S., & Supple, A. J. (2001) Long-term effects of parenting practices during adolescence on well-being outcomes in young adulthood. Journal of Family Issues, 22, 289-308.
Barker, J. C., & Hunt, G. (2006). Representations of family: a review of the alcohol and drug literature. International Journal of Drug Policy, 15, 347–356.
Barrett, A. E., & Turner, R. J. (2005). Family structure and substance use problems in adolescence and early adulthood: examining explanations for the relationship.Addiction,101, 109–120.
Caspi, A., Begg, D., Dickson, N., Harrington, H., Langley, J., Moffitt, T. E., & Silva, P. A. (1997). Personality differences predict health-risk behaviors in young adulthood: evidence from a longitudinal study. Journal of Personality and Social Psychology. 73, 1052–1063.
Chuang, E., Wells, R., Bellettiere, J., & Cross, T. P. (2013). Identifying the substance abuse treatment needs of caregivers involved with child welfare. Journal of Substance Abuse Treatment, 45, 118-125.
Cloninger, C. R., Sigvardsson, S., & Bohman, M. (1988). Childhood personality predicts alcohol abuse in young adults. Alcoholism: Clinical and Experimental Research,
Dubey, C., Arora, M,. Gupta, S, & Kumar, B. (2010).Five Factor Correlates: A Comparison of Substance Abusers and Non-Substance Abusers. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 36, 107-114.
Epstein, N. B., Baldwin, L. M., & Bishop, D. S. (1983). The Mc Master family assessment Device. journal of marital and family therepy , 9, 171-180
Gil, A. G., Vega, W. A., & Biafora, F. (1998) Temporal influences of family structure and family risk factors on drug use initiation in a multiethnic sample of adolescent boys. Journal of Youth and Adolescence, 27, 373–393.
Henderson, M. J., Galen, L. W., & DeLuca, J. W. (1998) Temperament style and substance abuse characteristics. Substance Abuse. 19, 61–70.
Isaacson, E. (1991) "Chemical addictions: Individuals and family systems" in E.B. Isaacson (ed.) Chemical Dependency: Theoretical Approaches and Strategies Working with Individuals and Families (pp. 7-39), The Haworth Press, NewYork.
Jacob, T., & Johnson, S.L. (1999). Family influences on alcohol and other substance use. In: Ott, P.J., Tarter, R.E., Ammerman, R.T., & Tarter, R.E. (eds.), Source book on substance abuse Boston: Allyn and Bacon, pp. 165–174.
Kandel, D. B. (1996). The parental and peer contexts of adolescent deviance: An algebra of interpersonalinfluences. Journal of Drug Issues, 26, 289–315.

Khodarahimi, S., & Mohammad Rezaye, A. (2012). The effects of psychopathology and personality on substance abuse in twelve-step treatment programme abstainers, opiate substance abusers and a control sample.Heroin AddictionandRelated Clinical Problems, 14(2), 35-48.

Kornor,H., & Nordvik, H. (2007).Five-factor model personality traits in opioid dependence. biomedcentral Psychiatry, 7, 37-45.
Kvisle, A. L. (2004). Personality and personality disorder in opioid addicts. Institute of Psychology, Copenhagen University.
Malouff, J. M., Thorsteinsson, J. M., Rooke, S. E. & Schutte, N. S. (2007). Alcohol Involvement and the Five-Factor Model of Personality: A Meta-Analysis. Journal of Drug Education, 37, 277-294.
Martin, E. D., & Sher, K. (1994). Family history of alcoholism, alcohol use disorders and the five-factor model of personality. Journal of Studies on Alcohol, 55, 81–90.
MC Crea,R. R & Costa, P.T. (1992). Validity of Neo PIR factor scale. Educational and psychological measurement, 52, 101-112.
Merenakka, L., Harroa, M., Kiiveb, E., Laidrab, K., Eensooa, D., Allikb, J., Orelandc, L., & Harrob, J. (2003). Association between substance use, personality traits, and platelet MAO activity in preadolescents and adolescents. Addictive Behaviors, 28,
1507–1514
Metzler, C. W., Noell, J., Biglan, A., Ary, D., & Smolkowski, K. (1994). The social context for risky sexual behavior among adolescents. Journal of Behavioral Medicin, 17, 419-438.
Niaz, U., Siddigui, S. S., Hassan, S., Husain, H., Ahmed, S., & Akhter, R. (2005). A survey of psychosocial correlates of drug abuse in young adults aged 16–21, in Karachi: identify “high risk” population to target intervention strategies. Pakistan Journal of Medical Science 21, 271-277.
Pandina, R. J., Johnson, V., & LaBouvie, E. W. (1992). Affectivity: a central mechanism in the development of drug dependence, in Vulnerability to Drug Abuse. Edited by Pickens M, Glantz R. Washington, DC, American Psychological Association, pp
179–209.
Parker, J. S., & Benson, M. J. (2004). Parent-adolescent relations and adolescent functioning: self-esteem, substance abuse, and delinquency. Adolescence, 39, 519-530.
Pytlikzillig, H. L. (2002). What do we assess when we assess a Big 5 Trait? A content analysis of the affective, behavioral, and cognitive porcesses represented in Big 5 Personality Inventories. Personality and Social Psychology Bulletin, 28, 847–858.
Ruiz, M. A., Pincus, A. L., & Dickinson, K. A. (2003). NEO-PI-R predictors of alcohol use and alcohol-related problems. Journal of Personality Assessment, 3, 226-236.
Svensson, R. (2000). Risk factors for different dimensions of adolescent drug use. Journal of Child and Adolescent Substance Abuse, 9, 67–90.
Swendsen, J. K., Conway, K. P., Rounsaville, B. J., & Merikangas, K. R. (2002). Are Personality Traits Familial Risk Factors for Substance Use Disorders? Results of a Controlled Family Study, Amrican Journal of Psychiatry, 159, 1760–1766.
Turner, R. A., Irwin, C. E. & Millstein, S. G. (1991) Family structure, family process, and experimenting with substances during adolescence. Journal of Research on Adolescence, 1, 93–106
Yen, J. Y., Yen, C. F., Chen, C. C., Chen, S. H., & Ko, C. H. (2007). Family Factors of Internet Addiction and Substance Use Experience in Taiwanese Adolescents. Journal of Cyberpsychology Behavior, 10, 323-329.
Zargar, Y., & Ghaffari, M. (2009). Simple and Multiple Relationships between Big-Five Personality Dimensions and Addiction in University Students. Iranian Journal ofPublic Health, 38,113-117. 7–858.