آموزش مهارت‌های اجتماعی بر افزایش سازگاری عاطفی، سلامت روان و حرمت خود دانش‌آموزان کم‌توان جسمی- حرکتی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

هدف این پژوهش بررسی آموزش مهارت‌های اجتماعی بر افزایش سازگاری عاطفی، سلامت‌عمومی و حرمت‌خود دانش‌آموزان کم‌توان جسمی- حرکتی بود. پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل جامعه‌ی این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان کم‌توانی جسمی-حرکتی 14 تا 18 ساله استان تهران در مراکز توانبخشی حرفه‌ای، خدمات آموزشی و توانبخشی بود که 30 نفر از کودکان کم‌توان جسمی-حرکتی با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب و به‌طور تصادفی به گروه‌های آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) واگذار شدند. آن‌ها سیاهه سازگاری عاطفی بل (BAI)، پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ (GHQ-28) و مقیاس حرمت خود روزنبرگ (SES) پاسخ دادند. داده‌ها به روش آماری تحلیل کوواریانس و با استفاده از نرم‌افزار 21-SPSS تحلیل شدند. نتایج نشان داد که آموزش مهارت‌های اجتماعی اثر مثبت و معنی‌داری به رشد عاطفی، سلامت عمومی و حرمت خود دانش‌آموزان کم‌توان جسمی- حرکتی داد. این نتایج، کاربردهای بالینی مستقیم و ضمنی مهمی درزمینه‌ی پیشگیری و بهبود سازگاری عاطفی، سلامت روان و حرمت دانش آموزان کم‌توان جسمی-حرکتی دارد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The social skills training on emotional adjustment increasing, mental health and self-esteem of students with physical–mobile disability

نویسندگان [English]

  • ziba Barghi Irani
  • Mohammad Javad Bagiyan Kulehmarz
  • Fatemeh sharifi
چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the social skills training on emotional adjustment improving, mental health and self-esteem of students with physical–mobile disability. The current research was of semi-experimental type with pretest and post-test design and control group. The population of this study included all 14 to 18 years old students with physical–mobile disability in Tehran provenience at rehabilitation, educational services and rehabilitation centers: 30 disabled 14-18 years old students were select using simple random sampling method and were randomly assigned to experimental (n=15) and control groups (n=15). They completed Bell Adjustment Inventory (BAI), General Health Questionnaire (GHQ-28), and Rosenberg Self-esteem Scale (SES). The data were analyzed using analysis of covariance statistical method through SPSS-21 software. The results indicated that social skills training had significant and positive effect on the emotional improving, mental health and self-esteem of students with physical-mobile disability. These results have direct and implied clinical applications on prevention setting and emotional adjustment improving, mental health, and self-esteem of students with physical-mobile disability.
 
Keywords:

کلیدواژه‌ها [English]

  • social skills training
  • emotional adjustment
  • Mental Health
  • Self-esteem
  • physical-mobile disabled
  • students
اوتادی، مریم. (1380). تأثیر اشتغال زنان بر سلامت روان همسرانشان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، راهنمایی و مشاوره، دانشگاه الزهرا (س).
آقاپورحصیری، سید فاطمه. (1393). ویژگی های روانسنجی پرسشنامه سازگاری و رابطه آن با هوش هیجانی دختران دبیرستانی شهر بابل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد سنجش و اندازه‌گیری (روانسنجی)، دانشکده روان‌شناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
برقی ایرانی، زیبا؛ بختی، مجتبی و بگیان‌کوله مرز، محمد جواد. (1394). اثربخشی آموزش مهارتهای اجتماعی مبتنی بر پردازش شناختی بر بهزیستی اجتماعی، هیجانی، روانشناختی و کاهش نشانه‌های کودکان اختلال سلوک. دوفصلنامهعلمی  پژوهشیشناختاجتماعی، 4 (1)، 157-176.
پورسید، سیدرضا؛ حبیب‌الهی و سعید فرامرزی، سالار. (1389). اثربخشی برنامه آموزش مهارت‌های زندگی بر میزان سازگاری دانشجویان نابینا و کم‌بینا. مجله راهبردهای آموزش، 3 (1)، 7-11.
تقوی، سید محمدرضا (1385). بررسی روایی و اعتبار پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) بر روی دانشجویان دانشگاه شیراز. دوماهنامه علمی- پژوهشی دانشور رفتار دانشگاه شاهد، 15 (28)، 1-13.
تقوی، محمدرضا. (1380). بررسی روایی و اعتبار پرسش‌نامه سلامت عمومی. مجله روانشناسی، 4 (5)، 381-398
توکلی، امی تیس و فدائی، فربد. (1394). راهنمای مصاحبه بالینی بر مبنای DSM-5. تهران: انتشارات ابن‌سینا
حاتمی‌فرد، کافی‌ماسوله و خوش‌روش. (1390). اثربخشی آموزش مهارت حل مسئله و مهارت ابرازوجود والدین بر میزان سازگاری اجتماعی و پیشرفت تحصیلی فرزندان آنان. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 2 (7)، 67-83.
حسین‌خانزاده، عباسعلی (1392). آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان و نوجوانان، انتشارات رشد فرهنگ: تهران.
خدایاری فرد، محمد؛ چشمه نوشی، میترا؛ رحیمی نژاد، عباس و فراهانی، حجت اله. (1390). اثربخشی آموزش مؤلفه‌های هوش هیجانی بر سازگاری اجتماعی و صمیمیت اجتماعی. مجله روانشناسی، 15 (4)، 353-368.
خلعتبری، جواد؛ قربان شیرودی، شهره؛ رهبر طارمسری، خدیجه و کیخای فرزانه، محمدمجتبی. (1389). مقایسه‌ی اثر بخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی بر ابراز وجود و سلامت روان دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی. فصلنامه روانشناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی تنکابن، 1 (4)، 71-86.
خوشحال‌رودپشتی، وجیهه و حسین‌خانزاده، عباسعلی (1394). تاثیر آموزش مهارتهای ارتباط مؤثر والدمحور بر مهارتهای اجتماعی کودکان کم شنوا. تعلیم و تربیت استثنایی، 15 (6)، 45-55.
رجبی، غلامرضا و بهلول، نسرین. (1386). سنجش پایایی و روایی مقیاس عزت‌نفس روزنبرگ در دانشجویان سال اول دانشگاه شهید چمران. پژوهش‌های تربیتی و روانشناختی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان، 3 (2)، 48-33.
سلیمی، سیدحسن. (1376). بررسی عزت‌نفس در نوجوانان دارای مشکلات رفتاری، مجله‌ی روانشناسی، 1 (2)، 38-23.
صدرالسادات، سیدجلال. (1380). عزت‌نفس در افراد با نیازهای ویژه. تهران: انتشارات سازمان بهزیستی و توانبخشی.
عاشوری، محمد؛ جلیل آبکنار، سیده سمیه؛ غباری‌بناب، باقر و حبیب پور، سمیه. (1392).  تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی بر بهبود عزت‌نفس نوجوانان با کم‌توانی ذهنی. پژوهشدرعلومتوانبخشی، 9 (6)، 955-968.
فولادی، عزت الله. (1383). مشاوره همتایان: چشم اندازها، مفاهیم بهداشت روان و مهارت ها. چاپ سوم، تهران: انتشارات طلوع دانش.
قاسمی کهریز سنگی، غلام‌علی؛ صالحی، حمید و حیدری، لیلا. (1391). تأثیر یک برنامه حرکات ریتمیک بر توانایی‌های ادراکی–حرکتی کودکان کم‌توان ذهنی آموزش پذیر. نشریه رشد و یادگیری حرکتی-ورزشی، 4 (1)، 75-92.
قاسمی، محمد (1377). روایی و پایایی پرسشنامه سازگاری بل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
گنجی، حمزه. (1381). ارزشیابی شخصیت. پرسشنامه‌ها. نشر ساوالان: تهران.
مرادی شهربانک، فاطمه؛ قنبری هاشم‌آبادی، بهرامعلی و آقامحمدیان شعرباف، حمیدرضا. (1389). بررسی اثربخشی واقعیت درمانی به شیوه گروهی برافزایش میزان عزت‌نفس دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. مطالعات تربیتی و روانشناسی، 11 (2)، 227-239.
مرادی، اعظم و رضایی دهنوی، صدیقه. (1391). بررسی مقایسه‌ای اثربخشی آموزش‌های گروهی عزت‌نفس، خودکارآمدی و انگیزش پیشرفت بر عزت‌نفس زنان با معلولیت جسمی‌ـحرکتی 18-35 ساله شهر اصفهان در سال 1387. روانشناسی افراد استثنایی، 2 (5)، 65-98.
میناکاری، محمود، زالی، محمدرضا؛ میناکاری، محمد؛ حیدری، محمود و عرب علیدوستی، فاطمه (1385). بررسی کیفیت زندگی مربوط به سلامت در مبتلایان به نشانگان روده تحریک‌پذیر. دو فصلنامه روانشناسی معاصر، 1 (2)، 13-23.
نریمانی، محمد؛ بگیان‌کوله‌مرز، محمدجواد و عباسی، مسلم. (1393). اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی مبتنی بر پردازش شناختی بر بهبود کیفیت روابط بین فردی دانش‌آموزان دارای ناتوانی‌های یادگیری خاص. پژوهش‌هایروانشناسیاجتماعی، 4 (13)، 77-151.
وحدت‌نیا، فاطمه. (1384). بررسی مقایسه‌ای عزت‌نفس- خودپنداره و رضایت زناشویی در زنان آزار دیده توسط همسر و زنان غیر آزاردیده شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید بهشتی.
یارمحمدیان، احمد و شرفی‌راد، حیدر. (1390). تحلیل رابطه‌ی بین هوش هیجانی و سازگاری اجتماعی در نوجوانان. جامعه شناسی کاربردی، 22 (4)، 35-50.
یزدخواستی، فریبا. (1390). بررسی رابطه مهارت‌های اجتماعی و ویژگی‌های شخصیتی دانش‌آموزان عادی و دارای لکنت مدارس ابتدایی شهر اصفهان و مقایسه این دو متغیر در دو گروه. پژوهش در علوم توانبخشی، 7 (4)، 532-539.
یگانه، طیبه. (1393). اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی بر کنش‌وری سازشی و اختلال‌های هیجانی- رفتاری دانش‌آموزان. روان‌شناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 10 (40)، 409-419.
 
 
Asher. S., & Taylor, A. (2001). The social outcomes of mainstreaming: Sociometrist assessment and beyond. Exceptional Children Quarterly. 12(1), 12-39.
Batten, G.; Oakes, P. M., & Alexander, T. (2014). Factors associated with social interactions between deaf children and their hearing peers: A systematic literature review. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 19, 285-302.
Bauminger, N., & Kimhi-Kind, I. (2008). Social information processing, security of attachment, and emotion regulation in children with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 41(6), 315–332.
Brown, R. L., & Turner, R. J. (2010). Physical disability and depression. Journal of Aging and Health. 22(7), 977- 1000.
Bryan, T. (2010). Effectiveness of cognitive process Approached social skills training program of research in learning disabilities. In H. L. Swanson (Ed.), Handbook the assessment of learning disabilities (pp. 285-312). Austin, Tex: Pro-Ed.
Burnet, S., & Wright, K. (2002).The relationship between connectedness with family and self-esteem in University students. Department of Sociology, Furnam University.
Carrasco, R., Eser, E., Hao, Y., Mcpherson, K. M., Green, A., Kullmann, L., …&  Hawthorne, C. (2011). The quality of care and support (QOCS) for people with disability مقیاس: Development and psychometric properties. Research in Developmental Disabilities. 32(3), 1212-1225.
Coiro, M. J., Beth, A., & Kotchick, J. P. (2016). Youth social skills groups: A training platform for promoting graduate clinician interprofessional competence. Journal of Interprofessional Education & Practice, 4, 82-92.
Coopersmith. S (1967). The antecedent of self-esteem. New York: W. H. Freeman; 27-8.
Crnic, K. A., Gaze, C., & Hoffman, C. (2005). Cumulative parenting stress across the preschool period relations to maternal parenting and child behavior at age 5. Journal of Infant and Child Development. 14 (2), 117-132.
Deborah, C., Beidel, Candice, A., Alfano, Michael, J., Kofler, Patricia, A., Rao, Lindsay. S., Nina, W. S. (2014). The impact of social skills training for social anxiety disorder: A randomized controlled trial. Journal of Anxiety Disorders, 28 (8) 908–918.
Devine, K. A., Holbein, C. E., Psihogios, A. M., Amaro, C. M., & Holmbeck, G. N. (2011). Individual adjustment, parental functioning and perceived social support in Hispanic and non-Hispanic white mothers and fathers of children with Spina Bifida. Journal of Pediatric Psychology, 8, 1-10.
Dorothy R. (2012). Keys of education of the basic life skills in the children and adolescent. Trans. Qytasy A. 1st ed. Tehran: Saberin Publication.
Emerson, E., & Liewellyn, G. (2008). Mental health of Australian mothers and fathers of young children at risk of disability. Australian and New Zealand Journal of Public Health, 32, 53-59.
Evans, S.W., Mullett, E; Weist, M. D. L., & Franz. K (2005). Feasibility of the mind matters’ school mental health promotion program in American schools. Journal of Youth and Adolescence, 34, 51-58.
Franck, E., De Raedt, R., & Houwer, D. (2007). Implicit but not explicit self-esteem predicts future depressive symptomatology. Behavior Research and Therapy. 45(10), 2448-2455.
Frieson,T. C. (2008). Relationship Between hope and self-esteem in renal Transplant Recipients. Transplantation Proceeding, 29, 3739-3740.
George, N. I., & Ukpong, D. E. (2012). Adolescents’ sex differential social adjustment problems and academic performance of junior secondary school students in Uyo Metropolitan City. International Journal of Business and Social Science, 3(19), 245-251.
Goldberg, D. P., & Hillier V. F. (1979). A Scaled version of the General Health Questionnaire. Psychology Medical, 9(1), 139-45.
Harris, L.G. (2014). Social-emotional development in children with. Hearing loss. A thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Science in the College of Health Sciences at the University of Kentucky.
Jenaabadi, H., Issazadegan, A., Gorgij, H. C., & Dadkan, A. A. (2014). The relationship between emotional intelligence, mental hygiene and social adjustment of mentally retarded children’s parents and normal children’s parents. International. Journal of Psychology and Behavioral Research, 3(4), 243-251.
Kaplan, H. B.(1996). Psychological stress from the perspective of self- theory. In H.B. Kaplan (Ed). Psychological stress. Academic press.
Ladd, G.W., & Troop-Gordon, W. (2003). The role of chronic peer difficulties in the Development of children’s psychological adjustment problems. Child Development, 74(11), 1344 –1367.
Makikangas, A., Kinnuen, U., & Feldt, T. (2004). Self-esteem. Dispositional optimism, and health: Evidence from cross-lagged data on employee. Journal Of Research in Personality, 38, 556-575.
Mruk, C. J (2006). Self-esteem research, theory, and practice: Toward a positive psychology of self-esteem. New York: Springer.
Nosek, M. A., Hughes, R. B., & Swdiund N. (2013). Self- esteem and women with disabilities. Social Science Medical, 56 (8), 1737-1747.
Nwankwo, C. B., Okechi and, B. C., & Prince O. (2015). Relationship between perceived Self-esteem and psychological well-being among student athletes. Academic Research Journal of Psychology and Counselling, 2(1), 8-16.
Oyebode, F. (2015). Normality and mental health. In J. D. Wright (Ed.), International encyclopedia of the social & behavioral sciences (second Edition) (pp. 1-4). Oxford: Elsevier.
Poorna, K., Michael, M. Scott., R. Smith, M., Hopper, D., & Kavin, S. (2014). July Conceptual model for quality of life among adults with congenital or early deafness. Disability and Health Journal, 12, 123-212.
Raimundo, R., Carapito, E., Pereira, A. I., Marques Pinto, A., Lima, M. L., & Ribeiro, M. T. (2012). School Social Behavior Scales: An adaptation study of the Portuguese version of the Social Competence Scale from SSBS-2. Spanish Journal Psychology, 15(3), 1473-84
Salsali, M., & Silverston, P . H. (2003). Low self –esteem and demographic factors and psychosocial stressors in psychiatric patient's .Annals of General Hospital Psychiatry. Full text retrieved February 11, from PubMed central database.
Sideridis, G. D. (2006). Understanding low achievement and depression in children with learning disabilities: A goal orientation approach. International Review of Research in Mental Retardation, 31(4), 163–203.
Spencer T. (2007). The role of research in the lives of people with disability. Too little too late? The exceptional parent. European Journal of Developmental Psychology, 37(5), 78- 82.
Tiffany, L., Otero, M., Rochelle, B., Schatz, S., Anna, C., Merrill, B., & Scott, B. (2015). Social skills training for youth with Autism spectrum disorders: A follow-up. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 24, 99–115.
Vyskocilova, J., & Prasko, J. (2013). Social skills training in psychiatry. Activitas Nervosa Superior Rediviva, 54,159-170.
Walker, D., & Hopes J. (2003). Matson evaluation of social skills with youngsters. 1st ed. Cambridge, McGrow-Hill.
Word Health Report. (2001). Mental Health. New understanding. New Hope. Word Health Organization.
دوره 6، شماره 1
این شماره مربوط به بهار و تابستان 95 می باشد
آذر 1395
صفحه 37-58
  • تاریخ دریافت: 03 مهر 1395
  • تاریخ بازنگری: 27 آبان 1395
  • تاریخ پذیرش: 14 آذر 1395